Phương pháp khám phát hiện bệnh nhân phong mới trong giai đoạn hiện nay
Để tránh lãng phí không cần thiết và thống nhất trong chỉ đạo, trong tổ chức thực hiện, công tác khám phát hiện bệnh nhân phong mới cần tập trung vào những phương pháp như sau:
- Nhiệm vụ cơ bản của chương trình phòng chống phong:
– Khống chế nguồn lây: Phân vùng dịch tễ phong; khám phát hiện bệnh nhân phong mới; đa hóa trị liệu.
– Phòng chống tàn tật.
– Giám sát.
– Truyền thông, giáo dục.
– Đào tạo, tập huấn.
– Nghiên cứu khoa học.
- Các phương pháp chủ động khám phát hiện bệnh nhân phong mới:
2.1. Phương pháp khám phát hiện không còn được sử dụng:
– Khám toàn dân.
2.2. Phương pháp khám phát hiện đang được sử dụng:
2.2.1. Khám tiếp xúc.
– Khám tiếp xúc là khám toàn bộ những người sống cùng trong gia đình, trong cùng một mái nhà với bệnh nhân phong. Có thể mở rộng ra những người xung quanh, người thường xuyên tiếp xúc với bệnh nhân Phong mới.
– Thời gian khám:
+ Tối thiểu mỗi năm 01 lần khi phát hiện được bệnh nhân.
+ Khám trong 6 năm (với bệnh nhân nhóm nhiều khuẩn), 4 năm (với người tiếp xúc với bệnh nhân nhóm ít khuẩn).
2.2.2. Khám cụm dân cư:
– Là khám nhanh cho tất cả dân tại một cụm dân cư nhỏ như 1 thôn, 1 xóm trong một thời gian ngắn mà ở đó có nhiều bệnh nhân phong.
2.2.3. Khám nhóm (hay khám chọn lọc): hiện nay ít sử dụng rộng rãi.
2.2.4. Khám có ảnh lâm sàng.
- Phương pháp “khám có ảnh lâm sàng”:
3.1. Khái niệm:
Là khám cho những người có bệnh da, được sàng lọc qua phiếu có hình ảnh lâm sàng. Thông qua khám bệnh da để phát hiện ra bệnh nhân phong mới.
3.2. Nội dung các bước tiến hành:
Bước 1: Lập kế hoạch triển khai.
- a) Xác định vùng khám:
– Ưu tiên 1: Vùng 4 (là vùng có bệnh nhân phong lưu hành cao).
– Ưu tiên 2: Vùng 3 (là vùng có bệnh nhân phong lưu hành vừa).
- b) Xác định số hộ, số dân trong vùng khám.
- c) Xác định thời gian khám:
Từ 3-5 ngày/01 xã.
- d) Lựa chọn cộng tác viên phù hợp:
– Đối tượng: Cán bộ y tế xã, Y tế thôn, thôn trưởng, Hội phụ nữ, học sinh, cựu chiến binh…
– Với vùng đồng bằng: 300 hộ/ 01 CTV
– Với miền núi, Tây nguyên, do địa bàn rộng lớn nên: 200 hộ/01 CTV
Bước 2: Tập huấn nhận biết kiến thức về bệnh phong cho cộng tác viên:
– Nội dung tập huấn kiến thức bệnh phong:
+ Dấu hiệu sớm của bệnh phong.
+ Cách thử cảm giác.
+ Nguyên nhân gây ra tàn tật.
+ Hướng điều trị.
– Thời gian tập huấn: Không quá 4 giờ.
– Hướng dẫn phát phiếu và thu phiếu:
+ Hướng dẫn cách ghi phiếu đăng ký khám cho CTV.
+ CTV phát phiếu và hướng dẫn cách ghi phiếu cho từng hộ gia đình trong thôn bản mà mình phụ trách.
– Tiến hành thu phiếu.
– Phân loại phiếu.
– Phiếu có người đăng ký khám.
– Kiểm tra số hộ mất phiếu hoặc hộ chưa được phát phiếu thì bổ sung ngay.
Bước 3: Khám, hội chẩn và điều trị.
- b) Hội chẩn:Các trường hợp chẩn đoán là bệnh phong hoặc nghi ngờ bệnh phong đều phải được hội chẩn để chẩn đoán xác định.
- c) Điều trị và theo dõi:Làm bệnh án cấp thuốc điều trị cho bệnh nhân phong mới phát hiện, bàn giao bệnh án, bệnh nhân và kế hoạch điều trị, giám sát cho tuyến huyện, xã.
Bước 4: Sơ kết, rút kinh nghiệm:
- a) Sơ kết hàng ngày.
- b) Tổng kết sau đợt khám phát hiện.
Phương pháp “khám có ảnh lâm sàng” đang được áp dụng rộng rãi ở các huyện miền núi trong khu vực Miền Trung – Tây Nguyên. Đây là một kỹ thuật sàng lọc, có tác dụng phát hiện sớm người mắc bệnh và hạn chế tốn kém cho cộng đồng. Mọi kỹ thuật có thể bị “kháng” nếu chúng ta lạm dụng hay thực hiện không đúng quy trình kỹ thuật.