COVID: biến thể lambda có mặt tại 29 quốc gia, đánh giá mức độ nguy hiểm dựa trên bằng chứng khoa học

Người dịch: Quang Tiến

Peru có số ca tử vong do COVID trên đầu người cao nhất cho đến nay với tỷ lệ 596/100.000 dân. Con số này gần gấp đôi so với quốc gia có tỷ lệ cao thứ hai là Hungary, với 307/100.000 người.

Lý do khiến Peru rơi vào khủng hoảng do đại dịch bao gồm một hệ thống y tế yếu kém với quá ít giường ICU; chậm triển khai tiêm chủng; năng lực xét nghiệm hạn chế; một nền kinh tế phi chính thức lớn (rất ít người không thể không làm việc); và khu vực dân cư đông đúc. Biến thể lambda đang hoành hành tại quốc gia này. Được báo cáo lần đầu tại thủ đô Lima vào tháng 8/2020, đến tháng 4/2021, biến thể này chiếm 97% tổng số ca nhiễm ở Peru.

Lambda hiện đã lan ra toàn cầu. Theo một báo cáo gần đây của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), 29 quốc gia đã xuất hiện biến thể lambda. Báo cáo nêu rõ: “Biến thể lambda có liên quan đến tỷ lệ lây nhiễm trong cộng đồng cao ở nhiều quốc gia, với tỷ lệ lưu hành và tỷ lệ mắc COVID-19 cùng lúc gia tăng”.

Vào ngày 14/6/2021, WHO tuyên bố lambda là một “biến thể toàn cầu đáng lưu ý”. Trung tâm Y tế Công cộng Anh (PHE) ngày 23/6 cũng chỉ định nó là một “biến thể cần điều tra” vì “sự lan rộng toàn cầu và một số đột biến đáng lưu ý”.

Trong số 08 trường hợp nhiễm biến thể lambda được xác nhận ở Anh, hầu hết đều có liên quan đến việc đi du lịch nước ngoài.

Thông tin từ các nghiên cứu khoa học

Biến thể đáng lưu ý là một biến thể có các đột biến được dự đoán hoặc được biết có ảnh hưởng đến những yếu tố như khả năng lây truyền (mức độ dễ dàng lây lan của vi rút), mức độ nghiêm trọng của bệnh, khả năng né tránh sự miễn dịch được sinh ra do đã từng bị nhiễm vi rút hoặc đã được tiêm vắc xin, hoặc khả năng gây nhầm lẫn xét nghiệm chẩn đoán.

Nhiều nhà khoa học cho rằng “sự kết hợp bất thường” của các đột biến có thể làm cho biến thể lambda dễ lây lan hơn.

Biến thể lambda chứa bảy đột biến trên protein gai, những gai có hình nấm trên vỏ ngoài của vi rút giúp nó bám và xâm nhập vào tế bào trong cơ thể người. Những đột biến này có thể giúp biến thể lambda liên kết với các tế bào của chúng ta dễ dàng hơn và khiến các kháng thể của chúng ta khó bám vào virus và trung hoà nó hơn.

Nhưng điều quan trọng là các kháng thể trung hòa không phải là công cụ duy nhất trong bộ công cụ của hệ thống miễn dịch – chúng chỉ là công cụ dễ nghiên cứu nhất. Tế bào T cũng đóng một vai trò quan trọng, vì vậy một số ít đột biến – dù bất thường – có thể không đủ để cho phép biến thể lambda né tránh hoàn toàn hệ miễn dịch.

Vậy hiện có bằng chứng nào cho thấy những đột biến này khiến biến thể lambda trở nên nguy hiểm hơn so với chủng vi rút corona ban đầu? Thực tế là rất ít.

Không có nghiên cứu nào được công bố về biến thể lambda và chỉ có một số ấn phẩm preprint – những bài báo chưa được các nhà khoa học bình duyệt (đánh giá ngang hàng) nhưng được xuất bản trên một tạp chí.

Một ấn phẩm preprint của Trường Y Grossman thuộc Đại học New York đã đánh giá tác dụng của vắc-xin Pfizer và Moderna đối với biến thể lambda và nhận thấy lượng kháng thể do vắc-xin tạo ra giảm từ hai đến ba lần so với vi-rút ban đầu. Tuy nhiên về tổng thể, đây không phải là sự mất mát lớn các kháng thể trung hòa. Các nhà nghiên cứu kết luận rằng những vắc xin mRNA này vẫn có thể bảo vệ chống lại biến thể lambda.

Các nhà nghiên cứu từ Đại học Chile đã nghiên cứu tác dụng của vắc-xin Sinovac (còn được gọi là “CoronaVac”) đối với biến thể lambda và nhận thấy lượng kháng thể trung hòa giảm gấp ba lần so với biến thể ban đầu.

Phát hiện từ hai nghiên cứu này cho thấy việc kháng thể trung hòa được giữ lại một phần là rất triển vọng, bởi vì đây chỉ là một khía cạnh của phản ứng miễn dịch được tạo ra bởi tiêm chủng.

Theo “đánh giá rủi ro” mới nhất của PHE (ngày 8/7) về biến thể lambda, bằng chứng cho thấy không có quốc gia nào biến thể lambda vượt qua biến thể delta. Các nghiên cứu đang được tiến hành, nhưng hiện tại, lambda vẫn là một biến thể đáng lưu ý chứ chưa phải một biến thể đáng quan ngại.

Nguồn: theconversation.com