Khung giám sát và đánh giá Lộ trình quản lý các căn bệnh nhiệt đới bị lãng quên của Tổ chức Y tế Thế giới.
Người dịch: Quang Tiến
Khung giám sát và đánh giá được xuất bản gần đây là một trong số các tài liệu đi kèm với Lộ trình quản lý các Căn bệnh nhiệt đới bị lãng quên (Neglected Tropical Diseases_NTDs) mới của WHO giai đoạn 2021-2030. Nó không chỉ dành cho các quốc gia mà còn cho các đối tác triển khai, ví dụ như các tổ chức thành viên ILEP. Mục đích của tài liệu này là báo cáo gánh nặng của tất cả các bệnh NTD để nâng cao trách nhiệm giải trình và hành động, bắt đầu ở cấp quốc gia. Các quốc gia lưu hành bệnh phong được khuyến khích xem xét lại quy trình giám sát và báo cáo để các thành viên và đối tác của ILEP có thể tìm hiểu những nội dung mà tài liệu này đề xuất.
Các chỉ số định lượng để theo dõi tiến độ thực hiện Lộ trình
Các chỉ số định lượng được đề xuất trong Khung giám sát bao gồm một số các chỉ số chung kèm theo các chỉ số cụ thể về quản lý bệnh tật. Các chỉ số định lượng này tập trung chủ yếu vào việc đánh giá tác động. Một số chỉ số chung là tương tự những thay đổi mô hình được nêu ra trong Lộ trình quản lý. Ví dụ:
- Tỷ lệ các quốc gia đưa chương trình phòng chống các bệnh NTD vào gói dịch vụ thiết yếu và ngân sách dành cho các chương trình này.
- Số lượng các quốc gia áp dụng và triển khai các chiến lược phòng chống các bệnh NTD trên da.
- Tỷ lệ các quốc gia lồng ghép các bệnh NTD vào các chiến lược/kế hoạch y tế cấp quốc gia
- Tỷ lệ các quốc gia ban hành hướng dẫn quản lý khuyết tật liên quan đến các bệnh NTD trong hệ thống y tế quốc gia
Các chỉ số định lượng dành riêng cho bệnh phong là các mục tiêu tác động tổng quát được nêu trong Chiến lược bệnh phong toàn cầu:
- Số lượng các quốc gia không có ca mới là người bản xứ
- Số ca mắc mới được phát hiện hàng năm
- Tỷ lệ (trên một triệu dân số) các ca mới đi kèm khuyết tật độ 2
- Tỷ lệ (trên một triệu trẻ em) các ca mới là trẻ em mới
Một trong những mục tiêu hướng tới chính là dữ liệu về các bệnh NTD ở cấp quốc gia sẽ được thu thập và lưu trữ tích hợp vào hệ thống thông tin y tế quốc gia. Không nên triển khai hệ thống thu thập dữ liệu riêng biệt, độc lập chỉ dành cho bệnh phong. Khung giám sát thừa nhận rằng điều này có thể không đạt được ở tất cả các quốc gia, nhưng ít nhất hệ thống quản lý các bệnh NTD cũng phải có kết nối với hệ thống thông tin y tế quốc gia. Tại nhiều quốc gia nơi có các tổ chức thành viên ILEP, hệ thống thông tin y tế còn yếu kém, do đó cần đầu tư để tăng cường hệ thống thông tin nói riêng cũng như tăng cường hệ thống y tế nói chung.
Các chỉ số định tính để theo dõi tiến độ thực hiện Lộ trình
Các chỉ số định tính dưới dạng đánh giá lỗ hổng được thực hiện cho từng bệnh NTD bao gồm cả bệnh phong, được phân tích thông qua bản đồ nhiệt. Điều này dự kiến sẽ tương tự với bản đồ nhiệt được nêu trên trang 26 của Lộ trình quản lý các bệnh NTD, trong đó mỗi bệnh được đánh giá dựa trên 11 chỉ số và được phân loại từ màu đỏ (trở ngại nghiêm trọng để đạt được kết quả, yêu cầu hành động cấp thiết) đến màu cam, vàng và xanh lá cây (không có trở ngại). Các kết quả cho bệnh phong là đỏ (1), cam (7) và vàng (3), và đây sẽ được coi là cơ sở tiến hành lần đánh giá lại đầu tiên diễn ra vào năm 2023. 11 chỉ số bao gồm chỉ số đánh giá về kỹ thuật (hiểu biết khoa học, chẩn đoán, các biện pháp can thiệp hiệu quả), chiến lược và cung cấp dịch vụ (hướng dẫn vận hành chính thức, lập kế hoạch và quản lý chương trình, giám sát và đánh giá, tiếp cận và hậu cần, cơ sở hạ tầng và đội ngũ chuyên môn) và đội hỗ trợ (vận động và tài trợ, hợp tác và nâng cao năng lực và nhận thức).
Đánh giá
Giám sát các tác động thì quan trọng, nhưng nó cần phải đi kèm với đánh giá. Như biểu đồ dưới đây cho thấy, dữ liệu tác động (từ khung giám sát) cần được phân tích cùng với dữ liệu về việc triển khai chương trình nhằm tạo cơ sở bằng chứng toàn diện. Từ đó, đối thoại và tranh luận về chính sách sẽ dẫn đến thống nhất về các hành động cần thực hiện, ví dụ về thiết lập ưu tiên, phân bổ nguồn lực và điều chỉnh lộ trình.
Hoạt động đánh giá này sẽ được thực hiện ở cấp quốc gia và cả cấp độ toàn cầu, nơi dữ liệu định lượng và định tính sẽ được kết hợp để đưa ra bức tranh về tiến độ thực hiện Lộ trình quản lý cho từng bệnh NTD và so sánh với toàn bộ Lộ trình. Dữ liệu về bệnh phong sẽ tiếp tục được công bố hàng năm trên Báo cáo Weekly Epidemiological Record.
Các vấn đề chính trong giám sát và đánh giá bệnh phong
Trong bản đồ nhiệt về bệnh phong được thực hiện cho Lộ trình quản lý các bệnh NTD (đã đề cập ở trên), việc giám sát và đánh giá được xếp loại là màu cam (lỗ hổng đáng kể). Đề cập đến tình trạng hiện tại, báo cáo cho biết:
• Đang triển khai hệ thống quản lý dữ liệu số hoá dựa trên số ca bệnh
• Bắt đầu thực hiện vẽ bản đồ dịch tễ
• Đang tổng kết việc tích hợp các chương trình quốc gia, tập trung vào tiến độ đạt được các mục tiêu của chương trình phòng chống phong
• Theo dõi định kỳ các hoạt động phản ứng còn kém hiệu quả
Yêu cầu thực hiện các hoạt động bao gồm:
• Sử dụng các công cụ lập bản đồ dịch tễ và hệ thống giám sát mạnh mẽ để đảm bảo phát hiện các ca bệnh lẻ và theo dõi tiến độ
• Cải thiện hệ thống thông báo
• Xây dựng cơ chế giám sát các biến cố bất lợi
• Mở rộng giám sát tình trạng kháng thuốc kháng sinh
ILEP hiện đang triển khai một số sáng kiến liên quan đến các hoạt động nói trên.
Nguồn: ilepfederation.org
