PROLOTHERAPY, LIỆU PHÁP TIÊM TÁI TẠO, ĐIỀU TRỊ HIỆU QUẢ TRONG NHIỀU BỆNH CƠ- XƯƠNG- KHỚP

PROLOTHERAPY, LIỆU PHÁP TIÊM TÁI TẠO, ĐIỀU TRỊ

HIỆU QUẢ TRONG NHIỀU BỆNH CƠ- XƯƠNG- KHỚP

(Tổng hợp và lược dịch từ tài liệu tham khảo)

Trần Như Bửu Hoa

Đồng Trọng Tấn

1. PROLOTHERAPY là gì?

PROLOTHERAPY (Liệu pháp tăng sinh/ còn gọi liệu pháp tiêm tái tạo) là một kỹ thuật tái tạo không phẫu thuật bao gồm việc tiêm một dung dịch vào khớp, gân hoặc dây chằng để thúc đẩy phản ứng viêm, giúp đẩy nhanh quá trình chữa lành các mô bị tổn thương. Phương pháp này cho phép các tế bào tái tạo và đem đến sự phục hồi chức năng bình thường không cần tế bào gốc nhưng có nhiều điểm tương đồng với y học tái tạo hiện đại như liệu pháp tế bào gốc và kỹ thuật tái tạo mô [1].

Đây là một kỹ thuật bảo tồn sử dụng dung dịch Dextrose đậm đặc (Dextrose tăng thẩm thấu) để kích thích sản xuất yếu tố tăng trưởng, để thúc đẩy sự phát triển của các tế bào, hình thành mới tế bào, mô khỏe mạnh, từ đó giúp giảm đau để điều trị các mô liên kết bị tổn thương. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng phương pháp này giúp kích thích cơ chế chữa lành tự nhiên của cơ thể bằng cách tiêm vào mô bị tổn thương, gây ra phản ứng viêm nhẹ “đánh lừa” cơ thể chuyển sang chế độ sửa chữa [3], [4]. Các mũi tiêm thường là một dung dịch có chứa dextrose, nước muối và một loại thuốc gây tê cục bộ nhóm lidocain. Liệu pháp tăng sinh thường là phương pháp dễ sử dụng nhưng khá hiệu quả nếu các phương pháp điều trị đường uống ban đầu không hiệu quả.

Phương pháp này hiện được sử dụng như một phương pháp điều trị thay thế cho những bệnh nhân bị đau mãn tính, được sử dụng ở nhiều nhóm bệnh nhân khác nhau, bao gồm những bệnh nhân bị viêm thoái hoá xương khớp, bệnh viêm gân cơ và dây chằng và các loại đau mãn tính khác: Như bệnh lồi cầu ngoài, bệnh viêm gân chóp xoay, viêm cân gan chân, bệnh gân Achilles, đau thắt lưng, đau khớp cùng chậu, đau lưng mãn tính… Kết quả đưa đến bao gồm giúp giảm đau, cải thiện chức năng gân cơ, dây chằng và phục hồi chức năng khớp. Sự cải thiện các triệu chứng thường xảy ra sau 1-3 lần điều trị. Cần phải tiêm hàng tháng trong ít nhất 4-6 tháng để điều trị đầy đủ các mô bị tổn thương và thường đi kèm với vật lý trị liệu để tối đa hóa liệu pháp.

2. Lịch sử phát triển
   

   Ứng dụng Prolotherapy trong điều trị nhiều bệnh xương khớp

   Prolotherapy đã được sử dụng trong y học từ năm 1937. Bác sĩ George Hackett MD, ban đầu sử dụng để điều trị bán trật khớp thái dương hàm. Kết luận của vào thời điểm đó, ông dùng natri psylliate, chất tăng sinh mà ông lựa chọn, là một chất xơ hóa tiêm vùng quanh khớp và khớp, giúp khớp thái dương hàm trở lại chức năng bình thường [3]. Kể từ đó, nhiều chất tăng sinh đã được sử dụng, bao gồm glycerine, phenol, huyết tương giàu tiểu cầu…Ngày nay, chất tăng sinh được sử dụng nhiều nhất là Dextrose ưu trương. Còn được gọi là Dextrose tăng thẩm thấu, chất tiêm này được cho là có tác dụng tái tạo và tái tạo không gian khớp và tác động đến các loại tế bào chuyên biệt như tế bào hoạt dịch và tế bào sụn.

   3. Cơ chế:

   Nhiều nghiên cứu mới đây đã làm rõ thêm về cơ chế chữa lành bệnh của liệu pháp này. Dextrose tăng thẩm thấu là loại liệu pháp tăng sinh phổ biến nhất vì tính an toàn, hiệu quả về chi phí và đặc tính hòa tan trong nước. Dextrose tăng thẩm thấu (30-50%) gây sốc thẩm thấu đối với tế bào hoạt dịch, có tác dụng làm mất nước tế bào. Tổn thương tế bào này gây ra sự giải phóng các cytokine và các yếu tố tăng trưởng dẫn đến sự di chuyển của đại thực bào và bạch cầu trung tính, và cuối cùng là tăng sinh tế bào và mô. Kết quả là các tế bào, mô và cấu trúc matrix mới lắng đọng tại vị trí bị tổn thương [2], [3]. Một thử nghiệm đối chứng ngẫu nhiên năm 2020 của Chung và cộng sự đã xem xét liệu pháp tăng sinh Dextrose nội khớp so với axit hyaluronic và nhận thấy sự khác biệt có ý nghĩa thống kê trong việc giảm đau ngay lập tức lên đến 3 tháng đối với những bệnh nhân dùng Dextrose tăng thẩm thấu so với những người dùng axit hyaluronic. Liệu pháp tăng sinh là tiêm Dextrose/Glucose và Lidocain (gây tê cục bộ). Thuốc gây tê cục bộ trong dung dịch có tác dụng ngay lập tức, giảm đau trong thời gian ngắn. Dung dịch Dextrose được tiêm sau đó sẽ khiến quá trình viêm của cơ thể bắt đầu và bắt đầu quá trình chữa lành. Cơ thể sẽ phản ứng với tình trạng viêm bằng cách tăng lưu lượng máu đến khu vực đó, gây ra phản ứng miễn dịch tại vị trí tiêm, dẫn đến phì đại và tăng sản của mô bị tổn thương và kích thích dây chằng hoặc khớp tự sửa chữa [6].
   

   Prolotherapy trong điều trị các chứng đau vùng khớp cùng chậu

   4. Chỉ định và hiệu quả điều trị các cơ quan đích:

   Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng PROLOTHERAPY có thể cho phép một số bệnh nhân lành bệnh, tránh được cuộc mổ đã được chỉ định. Các vận động viên và bệnh nhân năng động có thể chọn liệu pháp này thuận lợi vì nó thường không yêu cầu thời gian cứng nhắc theo nguyên tắc.

   Các chỉ định thường quy cho các bệnh lý đau mãn tính [3], [4], [5], [7]:

   • Đau lưng mãn tính
   • Đau cùng chậu do viêm khớp cùng chậu, đau háng mãn tính ở vận động viên.
   • Điều trị thoái hoá xương khớp (OA) như khớp gối, mắt cá chân, bàn chân, vai, khuỷu tay, ngón tay hoặc hông
   • Bệnh lý gân, chóp xoay, lồi cầu ngoài bên và trong (khuỷu tay quần vợt hoặc người chơi gôn), xương bánh chè (đầu gối của người nhảy), viêm gân Achilles.
   • Bệnh cân gan chân
   • Bệnh Osgood-Schlatter
   • Đau khớp thái dương hàm (TMJ)
   • Liệu pháp tăng sinh còn có thể giảm đau trong viêm khớp. Một số nghiên cứu cho thấy có một số bằng chứng liệu pháp tăng sinh có thể giúp kiểm soát các triệu chứng ở những người bị viêm khớp. Tuy nhiên, cần có nhiều nghiên cứu về tính an toàn và hiệu quả hơn cùng với sự hiểu biết tốt hơn về cách tốt nhất để thực hiện liệu pháp này về khối lượng và nồng độ của các chất được tiêm, số lần điều trị và thời gian giữa các lần điều trị. Ngoài ra, cần nghiên cứu để so sánh liệu pháp tăng sinh với các phương pháp điều trị tiêm khác cho viêm khớp gối [2], [5].

   Chống chỉ định tương đối:

   • Bệnh nhân mang thai trong ba tháng đầu
   • Bệnh nhân suy giảm miễn dịch bao gồm những bệnh nhân ung thư, được ghép tạng đang dùng thuốc để ức chế hệ thống miễn dịch, những người nhiễm HIV và những người dùng corticosteroid liều cao.
   • Bị nhiễm trùng đang hoạt động như viêm mô tế bào, áp xe cục bộ hoặc viêm khớp nhiễm trùng
   • Bệnh nhân bị rối loạn chảy máu hoặc bệnh nhân đang dùng thuốc làm loãng máu.
   5. Kết luận

   Nhìn chung, prolotherapy là một liệu pháp an toàn, sự chuẩn bị khá đơn giản, ít tốn kém nhưng khá hiệu quả trong điều trị nhiều bệnh đau mãn tính xương khớp, bệnh gân, cơ, dây chằng…ứng dụng dễ dàng thuận lợi và phù hợp mọi điều kiện kinh tế của bệnh nhân trong điều trị các bệnh chuyên ngành Y học thể thao, Chấn thương chỉnh hình, bệnh thoái hoá cơ xuong khớp… Tuy nhiên, để liệu pháp này thành công thì cần có sự kiên trì và phối hợp của người bệnh và sự am hiểu về giải phẫu, bệnh lý và quy trình kỹ thuật tiêm an toàn và đúng của các chuyên gia liên quan đến thực hành liệu pháp này.

   Tài liệu tham khảo

   1. Rabago D, Slattengren A, Zgierska A. Prolotherapy in primary care practice. Prim Care 2010;37(1):65-80
   2. Rezasoltani Z, Azizi S, Najafi S, et al. Physical therapy, intra-articular dextrose prolotherapy, botulinum neurotoxin, and hyaluronic acid for knee osteoarthritis: randomized clinical trial. Int J Rehabil Res2020;43(3):219-27.
   3. Hauser RA, Lackner JB, Steilen-Matias D, et al. A systematic review of dextrose prolotherapy for chronic musculoskeletal pain. Clin Med Insights Arthritis Musculoskelet Disord2016;9: CMAMD.S39160.
   4. Bae G, Kim S, Lee S, et al. Prolotherapy for the patients with chronic musculoskeletal pain: systematic review and meta-analysis. Anesth Pain Med2021;16(1):81-95.
   5. Rabago D, Nourani B. Prolotherapy for osteoarthritis and tendinopathy: a descriptive review. Curr Rheumatol Rep2017;19(6):34.
   6. Chung M-W, Hsu C-Y, Chung W-K, et al. Effects of dextrose prolotherapy on tendinopathy, fasciopathy, and ligament injuries, fact or myth?: A systematic review and meta-analysis. Medicine2020;99(46): e 23201.

   Catapano M, Zhang K, Mittal N, et al. Effectiveness of dextrose prolotherapy for rotator cuff tendinopathy: a systematic review. PM&R 2020;12(3):288-300.