Rút ngắn thời gian chẩn đoán viêm khớp vẩy nến cho bệnh nhân vẩy nến
Người dịch: Quang Tiến
Đối với nhiều bệnh nhân vẩy nến, khả năng tiến triển bệnh viêm khớp vẩy nến (PsA) là một mối lo rõ ràng, vì các nghiên cứu đã chỉ ra rằng có tới 1/3 bệnh nhân vẩy nến tiến triển PsA.
Mặc dù có tỷ lệ cao như vậy nhưng thường có sự chậm trễ đáng kể trong việc chẩn đoán PsA cho bệnh nhân vẩy nến. Một nghiên cứu thuần tập hồi cứu bao gồm 164 bệnh nhân được công bố trên Tạp chí Journal of Rheumatology cho thấy hơn một nửa số bệnh nhân PsA bị chẩn đoán trễ hơn 2 năm (thời gian trung bình, 2,5; IQR 0,5-7,3) sau khi xuất hiện các triệu chứng khớp liên quan đến PsA. Phân tích hồi quy logistic cho thấy sự chậm trễ này ít ảnh hưởng đến bệnh nhân vẩy nến da đầu hơn, trong khi bệnh nhân khởi phát triệu chứng ở tuổi càng trẻ, bị viêm điểm bám gân và có BMI càng cao thì càng có khả năng bị chẩn đoán trễ hơn 2 năm.
Nguyên nhân chẩn đoán trễ
Có nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra chẩn đoán trễ bệnh PsA, ở cả phía bệnh nhân và bác sĩ. Bác sĩ Lisa A. Mandl, bác sĩ chuyên khoa thấp khớp tại Bệnh viện Phẫu thuật Đặc biệt và trợ lý giáo sư nghiên cứu về y học và sức khỏe cộng đồng tại Trường Cao đẳng Y tế Weill Cornell ở New York giải thích: “Bệnh nhân thường tập trung vào các vấn đề có thể nhìn thấy của họ và cho rằng ‘tình trạng đau nhức’ của họ là do các lý do khác, chẳng hạn như già đi hoặc chấn thương thể thao cũ gây ra, hơn là do PsA.”
“Nhiều người không nhận ra có mối liên hệ giữa tình trạng viêm trên da và viêm ở khớp”. Ngoài ra, kết quả xét nghiệm máu bình thường, là xét nghiệm phổ biến cho bệnh nhân PsA, dẫn đến kết luận rằng bệnh nhân không mắc PsA mặc dù ban đầu có nghi ngờ.
So với vẩy nến, các dấu hiệu giúp chẩn đoán PsA rất khó thấy nên có thể làm chậm quá trình nhận biết bệnh. Bác sĩ Sara Lamb, trợ lý giáo sư da liễu tại Đại học Y khoa Johns Hopkins ở Baltimore, Maryland, cho biết “Trong khi bệnh vẩy nến dễ nhìn thấy trên da và không có xu hướng chồng lấp với các loại phát ban khác, bệnh viêm khớp vẩy nến rất tinh vi, khó phân biệt với các bệnh viêm khớp khác và có thể ảnh hưởng đến nhiều loại khớp.”
Trong một cuộc khảo sát gần đây của Health Union, một công ty quản lý trực tuyến hàng trăm cộng đồng bệnh nhân mắc các loại bệnh khác nhau, 61% bệnh nhân mắc bệnh vẩy nến cho biết rằng bác sĩ của họ thậm chí đã không thảo luận với họ về nguy cơ bệnh của họ tiến triển thành PsA.
Tiến sĩ Richard Gallo, MD, Giáo sư Da liễu và là chủ tịch sáng lập Khoa da liễu tại Đại học Y California, San Diego, cho biết “Nhiều bác sĩ da liễu không cảm thấy thoải mái khi đưa ra chẩn đoán”. Điều này có thể góp phần vào sự chẩn đoán trễ, do đó làm tăng nguy cơ gây ra “khó chịu không cần thiết cho bệnh nhân, giảm chất lượng cuộc sống và thiếu điều trị thích hợp.”
Cải thiện khả năng phát hiện PsA
Tuy nhiên, các bác sĩ da liễu có trách nhiệm đảm bảo phát hiện sớm PsA, điều này rất quan trọng trong việc ngăn chặn sự tiến triển của bệnh dẫn đến hủy hoại khớp không thể phục hồi. Bác sĩ Lamb gợi ý khi thăm khám, bác sĩ nên hỏi bệnh nhân vẩy nến về các triệu chứng của PsA, và tiến hành chẩn đoán hình ảnh cũng như liên hệ với bác sĩ chuyên khoa thấp khớp khi có các dấu hiệu đầu tiên của cứng khớp, đau hoặc sưng gợi ý đến PsA. Siêu âm xác định viêm bao gân và viêm điểm bám gân được coi là những yếu tố chính giúp xác định nguy cơ phát triển thành PsA ở bệnh nhân vẩy nến.
Bác sĩ Gallo khuyến nghị các bác sĩ da liễu “nên xem xét toàn bộ tiền sử các triệu chứng khớp và tham vấn sớm các đồng nghiệp chuyên khoa thấp khớp để loại trừ các nguyên nhân khác và theo dõi quá trình điều trị.”
Bác sĩ Mandl khuyến khích các bác sĩ nghĩ đến PsA “nếu các khớp bị đỏ hoặc sưng – đặc biệt là các khớp gian đốt xa của bàn tay, hoặc nếu ngón chân hoặc ngón tay sưng phồng, hoặc nếu bệnh nhân cảm thấy đau nhiều hơn vào buổi sáng và ít hơn trong ngày”. Chứng ngón tay xúc xích được báo cáo ảnh hưởng đến hơn 48% bệnh nhân PsA. Bà cũng khuyên nên chuyển bệnh nhân bị đau khớp hoặc lưng cho bác sĩ chuyên khoa thấp khớp.
Bác sĩ Lamb nhấn mạnh nhu cầu điều trị có thể thay đổi đối với những bệnh nhân mắc bệnh vẩy nến tiến triển thành PsA “Các bác sĩ lâm sàng nên lưu ý rằng một số phương pháp điều trị bệnh vẩy nến, chẳng hạn như tia UVB dải hẹp và thuốc bôi steroid tại chỗ, không hiệu quả đối với PsA, và do đó phương pháp điều trị có thể cần phải thay đổi nếu bệnh nhân tiến triển đồng thời bệnh viêm khớp”.
Phương hướng tương lai
Để rút ngắn thời gian chẩn đoán PsA cho bệnh nhân vẩy nến, các chuyên gia đề ra một loạt các yêu cầu. Tiến sĩ Mandl cho rằng chúng bao gồm phổ biến kiến thức cho cộng đồng để giúp cải thiện khả năng nhận biết bệnh vẩy nến và phổ biến kiến thức cho y tế cơ sở để tăng cường chuyển bệnh nhân đến bác sĩ chuyên khoa thấp khớp khi nghi ngờ mắc PsA. Bác sĩ Lamb nói thêm “việc phổ biến tốt hơn cho các bác sĩ da liễu về cách đánh giá bệnh viêm khớp vẩy nến cũng sẽ rất có lợi, đặc biệt nếu bệnh nhân khó tiếp cận chuyên khoa thấp khớp”.
Ngoài nghiên cứu đang tiến hành về các loại thuốc điều trị PsA, Bác sĩ Mandl cho rằng cần có “nghiên cứu thêm về các phương pháp chăm sóc không dùng thuốc như ăn kiêng, tập thể dục và phương pháp tiếp cận đa chiều tốt nhất để đối phó với các bệnh đi kèm thường gặp trên bệnh nhân PsA như béo phì”.
Cuối cùng, Bác sĩ Gallo lưu ý cần tiến hành các nghiên cứu nhằm xác định đặc điểm sinh học để phát hiện sớm PsA.
Nguồn: dermatologyadvisor