10 quyền cơ bản an toàn cho người bệnh Theo Hiến chương của Tổ chức Y tế thế giới
Trần Xuân Vỹ
An toàn người bệnh là sự phòng ngừa các sai sót có thể gây nguy hại cho người bệnh trong quá trình điều trị và chăm sóc. Đó là một loạt các hành động của các nhà quản lý liên quan đến các quy trình, thủ tục và văn hóa được thiết lập trong hệ thống y tế nhằm thúc đẩy sự an toàn và giảm thiểu nguy cơ gây hại cho người bệnh. Mọi người đều có quyền được chăm sóc sức khỏe an toàn, được thiết lập theo tiêu chuẩn nhân quyền quốc tế, bất kể tuổi tác, giới tính, dân tộc hay chủng tộc, ngôn ngữ, tôn giáo, tình trạng kinh tế xã hội hoặc bất kỳ tình trạng nào khác.
Đảm bảo an toàn cho người bệnh trong chăm sóc sức khỏe là một thành phần quan trọng trong việc cung cấp quyền về sức khỏe. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Cứ 10 người bệnh thì có 1 người bị tổn hại trong chăm sóc sức khỏe, trong đó khoảng 80% sự tổn hại này được cho là có thể phòng ngừa được như quy trình phẫu thuật không an toàn, sai sót về kê đơn và sử dụng thuốc, chẩn đoán sai hoặc muộn, thực hành kỹ thuật tiêm, truyền không an toàn và khởi phát các bệnh nhiễm trùng đe dọa tính mạng như nhiễm trùng huyết và các bệnh nhiễm trùng liên quan đến chăm sóc sức khỏe khác.
Tại Hội nghị Thượng đỉnh toàn cầu lần thứ sáu về An toàn người bệnh, được tổ chức ở Santiago, Chile vào ngày 17, 18 tháng 4 năm 2024. Các bộ trưởng, lãnh đạo ngành y tế và những người ủng hộ người bệnh đã thảo luận các hành động nhằm mang lại sự thay đổi và duy trì những thay đổi trong chính sách an toàn người bệnh và thực tiễn, những thách thức và cơ hội trong khi thực hiện Kế hoạch hành động an toàn người bệnh toàn cầu.
Hội nghị đã công bố Hiến chương bao gồm 10 quyền cơ bản an toàn cho người bệnh rất quan trọng để giảm thiểu rủi ro và ngăn ngừa tổn hại do vô ý, bao gồm quyền được chăm sóc kịp thời, hiệu quả và phù hợp, quyền được thực hiện các quy trình và thực hành chăm sóc sức khỏe an toàn, quyền có nhân viên đủ trình độ và năng lực và quyền được sự tham gia của người bệnh và gia đình thân nhân người bệnh.
10 quyền cơ bản về an toàn cho người bệnh được nêu trong Điều lệ Hiến chương của WHO:
- Chăm sóc kịp thời, hiệu quả và phù hợp;
- Quy trình và thực hành chăm sóc sức khỏe an toàn;
- Nhân viên y tế có trình độ và đáp ứng năng lực chuyên môn;
- Sản phẩm y tế an toàn và cách sử dụng an toàn, hợp lý;
- Cơ sở chăm sóc sức khỏe an toàn và bảo mật;
- Tôn trọng nhân phẩm, tôn trọng quyền riêng tư và không phân biệt đối xử;
- Cung cấp thông tin, giáo dục và hỗ trợ ra quyết định;
- Truy cập hồ sơ y tế;
- Được lắng nghe và giải quyết công bằng;
- Sự tham gia của bệnh nhân và gia đình.
“An toàn cho người bệnh nói lên nguyên tắc cơ bản đầu tiên của chăm sóc sức khỏe – “Không gây hại”. Đảm bảo an toàn cho người bệnh là ưu tiên toàn cầu và là thành phần quan trọng cần thiết để đạt được các Mục tiêu Phát triển bền vững. An toàn cho người bệnh có thể được coi là một chỉ số thể hiện cam kết rộng rãi hơn của các quốc gia trong việc tôn trọng, bảo vệ và thực hiện các quyền con người liên quan đến sức khỏe”, Giám đốc Dịch vụ Y tế của WHO, Tiến sĩ Rudi Eggers chia sẻ.
Những rủi ro về an toàn của người bệnh trong chăm sóc sức khỏe là một thách thức toàn cầu. Nó xảy ra ở các quốc gia thuộc mọi tầng lớp, các mức thu nhập và ở mọi cấp độ cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe. Tổn hại cho bệnh nhân hiếm khi chỉ do một sự cố đơn lẻ mà do sai sót trong quy trình do hệ thống y tế thiết lập chưa hiệu quả. Cải thiện sự an toàn của người bệnh thông qua hành động có hệ thống là ưu tiên toàn cầu được xác định trong nghị quyết 72.6 của Đại hội đồng Y tế thế giới – Hành động toàn cầu về an toàn người bệnh và Kế hoạch hành động An toàn người bệnh toàn cầu 2021-2030.
Trước đó, Ngày Sức khỏe Thế giới (07/4/2024) với chủ đề “Sức khỏe của tôi, quyền của tôi” (My health, my right) nhằm thúc đẩy việc bảo vệ quyền của mọi người được tiếp cận các dịch vụ y tế, giáo dục, thông tin có chất lượng, được sử dụng nguồn nước an toàn, không khí sạch, được cung cấp chế độ dinh dưỡng phù hợp, nhà ở chất lượng, điều kiện môi trường làm việc tốt và đặc biệt là không bị phân biệt đối xử.
Thông qua Hiến chương và các hoạt động về sức khỏe, WHO đã và đang cung cấp cho nhân viên y tế, lãnh đạo ngành y tế các công cụ để xây dựng hệ thống chăm sóc sức khỏe lấy người bệnh làm trung tâm, cải thiện sự an toàn cho bệnh nhân và giảm nguy cơ gây hại. Đặc biệt, Hiến chương sẽ cung cấp cho người bệnh tiếng nói để tự bảo vệ mình trong môi trường chăm sóc sức khỏe và sẽ tạo điều kiện tiếp tục hợp tác giữa người bệnh, gia đình và người chăm sóc, cộng đồng và hệ thống y tế để đảm bảo mọi người đều được tiếp cận với dịch vụ chăm sóc sức khỏe an toàn chất lượng cao.
Tài liệu tham khảo:
- https://www.who.int/news/item/18-04-2024-who-launches-first-ever-patient-safety-rights-charter.
- Quản lý nguy cơ lâm sàng và An toàn người bệnh – TS. Nguyễn Trọng Khoa (hiệu đính năm 2024)
