Nỗ lực sản xuất vắc-xin COVID-19 cho mọi biến thể trong bối cảnh biến thể Delta bùng phát

Người dịch: Quang Tiến

Triển vọng về vắc-xin COVID-19 thế hệ tiếp theo có thể chống lại các biến thể vi rút trong tương lai đã đạt được những bước tiến mới.

Liên minh Đổi mới Sẵn sàng Ứng phó Dịch bệnh (CEPI) đã đồng ý tài trợ 20,6 triệu USD cho công ty công nghệ sinh học Gritstone, trụ sở tại Emeryville, California, nhằm thử nghiệm vắc-xin COVID-19 “phổ quát”.

CEPI là đối tác toàn cầu của các chính phủ và các tổ chức phi chính phủ nhằm tạo ra các cơ chế để nhanh chóng đối phó với các dịch bệnh. COVID-19 là bài test thực tế đầu tiên của tổ chức được thành lập vào năm 2016 này.

Ông Richard Hatchett, giám đốc điều hành của CEPI, cho biết “Các biến thể COVID-19 đã làm giảm hiệu quả một số vắc-xin, vì vậy, chúng ta không được lơ là. Phải tiếp tục đầu tư vào nghiên cứu và phát triển vắc-xin nếu chúng ta muốn đi trước loại vi rút chết người này một bước”.

Khoản tài trợ mới nhất dành cho công ty Gritstone sẽ giúp họ tiến hành thử nghiệm lâm sàng đầu tiên trên người đối với vắc-xin mới tại Nam Phi. Công ty cho biết thử nghiệm sẽ bắt đầu trước cuối năm nay.

Số tiền này cũng sẽ giúp công ty này tiến hành các nghiên cứu tiền lâm sàng, tăng năng lực nghiên cứu và sản xuất, đồng thời giúp nó phát triển một loại vắc-xin ổn định hơn. Trước đây họ đã nhận được sự ủng hộ cho nghiên cứu của mình từ Viện Dị ứng và Bệnh truyền nhiễm Quốc gia Hoa Kỳ (NIAID), cũng như Viện Miễn dịch học La Jolla và Quỹ Bill & Melinda Gates.

Trong thỏa thuận tài trợ mới nhất với CEPI, Gritstone đã đồng ý rằng nếu thành công trong việc phát triển, vắc-xin mới sẽ được cung cấp trên toàn cầu thông qua cơ chế COVAX, được tài trợ bởi CEPI, cơ quan tài trợ vắc-xin Gavi, và Tổ chức Y tế Thế giới, đồng nghĩa các nước đang phát triển có khả năng tiếp cận được với vắc-xin.

Gritstone là một trong số các nhóm nghiên cứu công nghệ sinh học trên toàn thế giới đang chạy đua nghiên cứu vắc-xin phổ quát. Những nhóm khác bao gồm công ty khởi nghiệp myNEO của Bỉ cũng như các nhóm chuyên gia từ Viện Nghiên cứu Quân đội Walter Reed, Đại học Duke và Đại học Bắc Carolina tại Chapel Hill. Mỗi nhóm đang đặt cược vào một chiến lược và công nghệ khác nhau với mục tiêu là sản xuất thành công một loại vắc-xin mạnh hơn đối với các đột biến của vi rút corona trong tương lai. Nhưng việc CEPI tài trợ cho thử nghiệm lâm sàng của Gritstone là một minh chứng quan trọng cho tiến độ hiện tại của công ty này.

Công nghệ mRNA thông tin của Gritstone tương tự như Pfizer và Moderna sử dụng trong vắc-xin COVID-19 của họ. Nhưng có một số khác biệt quan trọng: Các vắc xin mRNA hiện tại thúc đẩy các tế bào của cơ thể chỉ sản xuất một protein vi rút corona duy nhất – protein S mà vi rút sử dụng để lây nhiễm cho các tế bào. Điều này làm cho các loại vắc-xin hiện nay dễ trở nên kém hiệu quả do protein S đột biến trong các biến thể mới của SARS-CoV-2, chẳng hạn như biến thể Delta.

Ngoài protein S, vắc-xin của Gritstone sẽ hướng dẫn các tế bào tạo ra các protein khác có liên quan đến vi rút, đặc biệt là nhắm mục tiêu vào những protein không có nhiều khác biệt trong toàn bộ họ vi rút corona. Mặc dù chức năng của chúng chưa hoàn toàn được làm rõ, các protein “tồn tại lâu dài” này được cho là cần thiết cho sự tồn tại của vi rút và do đó có thể không nhạy cảm với các đột biến khiến vi rút né tránh vắc-xin. Hơn nữa, bằng cách nhắm mục tiêu đến nhiều protein cùng một lúc, ít có khả năng xuất hiện một biến thể có đủ đột biến trong tất cả các protein giúp nó thoát khỏi vắc-xin.

Một điểm khác biệt quan trọng nữa là Gritstone đang nghiên cứu việc sử dụng vắc-xin “mRNA tự tăng cường” (SAM). Trong khi các vắc-xin mRNA hiện nay chỉ có thể thúc đẩy tế bào tạo ra một số lượng protein hạn chế, vắc-xin SAM làm cho tế bào tạo ra nhiều bản sao hơn của một loại protein cụ thể. Điều này có nghĩa là một lượng vắc-xin nhỏ hơn có thể tạo ra phản ứng miễn dịch mạnh mẽ hơn, hướng đến việc giảm nhu cầu tiêm mũi thứ hai và mũi tăng cường.

Tuy nhiên, một số nhà nghiên cứu nghi ngờ phương pháp tiếp cận của Gritstone. Thứ nhất, kháng thể duy nhất được chứng minh là có thể ngăn ngừa lây nhiễm từ SARS-CoV-2 phải có phản ứng với protein S. Mặc dù việc huấn luyện các tế bào B và tế bào T nhận ra các protein khác của vi rút cũng có thể giúp cơ thể một người tạo ra phản ứng miễn dịch, nhưng vẫn chưa rõ phản ứng đó hiệu quả đến đâu nếu không có kháng thể ngăn vi rút sử dụng protein S để lây nhiễm cho các tế bào.

Ngoài ra, một số nhà nghiên cứu lo lắng rằng vắc-xin SAM, nếu không được điều chế và sử dụng cẩn thận, sẽ kích thích quá mức một phần của hệ miễn dịch dẫn tới suy giảm mRNA và ức chế quá trình sản xuất protein của tế bào, cuối cùng làm giảm hiệu quả của vắc xin.

Cuối cùng, có một số lo ngại rằng phương pháp tiếp cận này, bằng cách thúc đẩy các tế bào hiển thị nhiều protein của vi rút cùng một lúc, có thể làm cạn kiệt phản ứng của tế bào B và tế bào T, khiến hệ thống phòng thủ của cơ thể yếu đi, điều này cũng sẽ làm cho vắc-xin kém hiệu quả hơn.

Gritstone cho biết, nền tảng phát triển vắc-xin COVID-19 của công ty, gọi là CORAL, sẽ thử nghiệm xem liệu vắc-xin COVID-19 phổ quát có thể sử dụng công nghệ vectơ vi rút trên tinh tinh tương tự như công nghệ được sử dụng trong vắc-xin của hãng AstraZeneca hay không, hoặc có thể kết hợp các công nghệ vectơ vi rút và SAM hay không.

Họ tuyên bố “Cùng với nghiên cứu do CEPI hỗ trợ, chúng tôi sẽ thử nghiệm bốn ứng viên vắc-xin khác nhau, xác định liều lượng và hàm lượng kháng nguyên tối ưu cho người trẻ tuổi, người cao tuổi, người đã được tiêm chủng và người bị suy giảm miễn dịch”.

Nguồn: fortune.com