Cập nhật hướng dẫn mới về điều trị mụn trứng cá

Người dịch: Quang Tiến

Hướng dẫn mới dựa trên cơ sở khoa học của Viện Quốc gia về Y tế Anh quốc (NICE) cung cấp các khuyến nghị cập nhật để quản lý mụn trứng cá, bao gồm cả các biểu hiện thể chất cũng như ảnh hưởng tâm lý do bệnh này gây ra. Tài liệu này đã được xuất bản trên Tạp chí British Journal of Dermatology.

Khuyến nghị trong điều trị

Theo hướng dẫn mới, các liệu pháp thuốc bôi kết hợp được khuyến nghị nên được cân nhắc ưu tiên nếu nhắm vào 1 hoặc nhiều yếu tố liên quan đến cơ chế bệnh sinh của mụn trứng cá. Điều này được đưa ra dựa trên bằng chứng xác nhận rằng các liệu pháp này đạt hiệu quả cao hơn và cải thiện khả năng tuân thủ điều trị tốt hơn so với các liệu pháp đơn trị liệu. Nếu các liệu pháp kết hợp bị chống chỉ định, hoặc nếu thuốc bôi kháng sinh hoặc retinoid không được chấp nhận, thì hướng dẫn của NICE khuyến nghị dùng benzoyl peroxide như một phương pháp điều trị thay thế.

Các liệu pháp kết hợp ưu tiên được khuyến nghị bao gồm:

• Thuốc bôi adapalene kết hợp với thuốc bôi benzoyl peroxide (01 lần/ngày vào buổi tối; ở mọi mức độ bệnh)
• Thuốc bôi tretinoin kết hợp với thuốc bôi clindamycin (01 lần/ngày vào buổi tối; ở mọi mức độ bệnh)
• Thuốc bôi benzoyl peroxide kết hợp với thuốc bôi clindamycin (01 lần/ngày vào buổi tối; mức độ từ nhẹ đến trung bình)

Đối với mức độ mụn trứng cá trung bình và nặng, hướng dẫn này khuyến nghị sử dụng các liệu pháp kết hợp cố định hoặc axit azelaic, và các thuốc tetracycline dạng uống thế hệ thứ hai, chẳng hạn như lymecycline hoặc doxycycline. Trimethoprim hoặc macrolide dạng uống có thể được xem xét thay thế trong trường hợp chống chỉ định hoặc không dung nạp lymecycline hoặc doxycycline. Hướng dẫn cụ thể như sau:

• Thuốc bôi adapalene kết hợp với thuốc bôi benzoyl peroxide cộng với lymecycline dạng uống hoặc doxycycline dạng uống (mức độ mụn trứng cá trung bình và nặng)
• Thuốc bôi axit azelaic cộng với lymecycline dạng uống hoặc doxycycline dạng uống (mức độ mụn trứng cá trung bình và nặng)

Hướng dẫn này cũng khuyến nghị sử dụng 02 lần/ngày các sản phẩm làm sạch da không chứa kiềm như một phần của quá trình duy trì ở những bệnh nhân có làn da dễ bị mụn trứng cá. Chưa có cơ sở khoa học cho thấy cần có khuyến nghị về can thiệp chế độ ăn uống.

Liệu trình kháng sinh đường uống được khuyến nghị là 12 tuần, có thể giúp giảm nguy cơ kháng thuốc kháng sinh. Nếu mụn trứng cá đã sạch ở lần tái khám sau 12 tuần điều trị, hướng dẫn này đề nghị các bác sĩ lâm sàng nên cân nhắc các lựa chọn duy trì. Các lựa chọn duy trì được khuyến nghị theo hướng dẫn bao gồm thuốc bôi adapalene, thuốc bôi axit azelaic, thuốc bôi benzoyl peroxide hoặc kết hợp thuốc bôi adapalene với thuốc bôi benzoyl peroxide.

Hướng dẫn của NICE đề nghị bác sĩ lâm sàng có thể cân nhắc việc tiếp tục điều trị bằng thuốc uống và thuốc bôi trong tối đa 12 tuần nữa nếu tình trạng mụn trứng cá đang cải thiện nhưng vẫn chưa khỏi hẳn. Đối với mụn trứng cá mức độ nhẹ đến trung bình, hướng dẫn của NICE khuyến nghị cung cấp cho bệnh nhân một lựa chọn điều trị ưu tiên khác. Đối với các ca bệnh mức độ trung bình đến nặng không đáp ứng với liệu trình điều trị 12 tuần nói trên nhưng không bao gồm thuốc kháng sinh đường uống, hướng dẫn này khuyến nghị các bác sĩ lâm sàng xem xét một lựa chọn khác bao gồm thuốc kháng sinh đường uống. Ngược lại, nên chuyển bệnh nhân cho nhóm chuyên gia tư vấn do bác sĩ chuyên khoa da liễu đứng đầu đối với các ca bệnh mức độ trung bình đến nặng không có lợi khi điều trị bằng thuốc kháng sinh đường uống trong 12 tuần.

Chỉ những trường hợp “ngoại lệ” mới nên tiếp tục uống thuốc kháng sinh lâu hơn 6 tháng, ủy ban hướng dẫn nêu rõ. Các bác sĩ được khuyến nghị nên thực hiện 3 lần đánh giá hàng tháng và ngừng dùng kháng sinh càng sớm càng tốt.

Thuốc isotretinoin đường uống được khuyên dùng cho mụn trứng cá mức độ nặng, bao gồm các trường hợp có nguy cơ để lại sẹo vĩnh viễn và kháng lại liệu pháp tiêu chuẩn với các phương pháp điều trị thuốc bôi và kháng khuẩn toàn thân. Một số khuyến nghị cho isotretinoin liên quan đến thời gian bắt đầu, liều lượng, theo dõi và điều trị như sau:

• Thời điểm bắt đầu
  • Có thể cân nhắc sử dụng thuốc isotretinoin đường uống ở những bệnh nhân trên 12 tuổi bị mụn trứng cá mức độ nặng kháng lại liệu trình điều trị tiêu chuẩn đầy đủ với kháng sinh toàn thân và thuốc bôi. Ví dụ về các dạng mụn này bao gồm:

• Mụn trứng cá có nguy cơ để lại sẹo vĩnh viễn
• Mụn trứng cá mạch lươn
• Mụn trứng cá bạo phát
• Mụn trứng cá dạng nang
  • Xem xét sức khỏe tâm lý của bệnh nhân và giới thiệu họ đến các dịch vụ sức khỏe tâm thần trước khi bắt đầu điều trị
  • Tuân theo lời khuyên về an toàn của Cơ quan quản lý thuốc và sản phẩm chăm sóc sức khỏe Anh quốc (MHRA) về sử dụng isotretinoin trong điều trị mụn trứng cá mức độ nặng và chương trình phòng ngừa mang thai của MHRA nếu bệnh nhân có thể mang thai
• Liều lượng
  • Kê đơn với liều tiêu chuẩn hàng ngày từ 0,5 mg/kg đến 1 mg/kg
  • Cân nhắc điều chỉnh giảm liều hàng ngày (< 0,5 mg/kg) cho những bệnh nhân tăng nguy cơ gặp tác dụng phụ
• Giám sát
  • Nên theo dõi sức khỏe tâm lý trong quá trình điều trị
  • Các dịch vụ sức khỏe tâm thần nên được khuyến khích ở những bệnh nhân có dấu hiệu/triệu chứng suy giảm sức khỏe tâm thần trong quá trình điều trị
• Thời gian điều trị
  • Nên tiếp tục dùng isotretinoin đường uống cho đến khi bệnh nhân đạt được tổng liều tích lũy từ 120 mg/kg đến 150 mg/kg, nhưng có thể ngừng điều trị sớm hơn nếu có đáp ứng đầy đủ và không có tổn thương mụn mới trong 4 đến 8 tuần

Hướng dẫn của NICE lưu ý rằng kết hợp viên uống tránh thai có thể được coi là phương pháp điều trị ưu tiên “nếu cần phải tránh thai bằng nội tiết tố”, nhưng lưu ý rằng dữ liệu hiện tại về phương pháp điều trị này không cho thấy hiệu quả rõ ràng.

Liệu pháp quang động được khuyến nghị cho bệnh nhân trưởng thành mức độ trung bình đến nặng, khi các phương pháp điều trị khác không hiệu quả, không dung nạp hoặc chống chỉ định.

Mặc dù đã có các bằng chứng về hiệu quả điều trị của các phương pháp peel da bằng axit glycolic, CO2, laser đơn trị liệu và laser CO2 cho sẹo mụn trứng cá, hướng dẫn của NICE cho rằng không phải tất cả các phương pháp điều trị này đều khả thi và việc sử dụng các tùy chọn này “sẽ phụ thuộc vào loại sẹo và đánh giá lâm sàng”.

Sức khỏe tâm thần cũng được nhấn mạnh trong hướng dẫn. Cụ thể, bác sĩ da liễu và bác sĩ lâm sàng khác chịu trách nhiệm quản lý bệnh nhân mụn trứng cá nên đánh giá và hỗ trợ các vấn đề sức khỏe tâm thần liên quan đến căn bệnh này.

Nguồn: dermatologyadvisor.com